Zout lijkt tegenwoordig de nieuwe zondebok. Ik zie steeds meer berichtjes online verschijnen over zoutloos eten, waarin wordt verteld dat we zout volledig moeten laten staan. Berichten waarin niet altijd even veel aandacht wordt besteed aan waarom zout ook goed en zelfs noodzakelijk voor je lichaam is. Daarom dit blog, om er ook even wat nuance in te brengen als het gaat om zout eten en wat je kunt doen om te zorgen voor niet teveel, maar ook niet te weinig.
Wat is zout eigenlijk?
Zout, het tafelzout in ieder geval, bestaat voor ~ 40% uit natrium en ~60% uit chloride. Natrium en chloride spelen een belangrijke rol bij het handhaven van de normale verdeling van water in het lichaam, de vochthuishouding. Ik kan mij nog herinneren dat ik ging backpacken naar Zuid Amerika. Dan nam ik voor de zekerheid van die zakjes O.R.S mee. Deze zakjes voeg je toe aan een glas water als je last hebt van voedselvergiftiging of diarree. Het zorgt ervoor dat je toch water kunt opnemen en behoedt het lichaam zo tegen uitdroging. Natriumchloride (tafelzout) is naast glucose het grootste bestanddeel van deze O.R.S zakjes. Alleen water drinken zorgt er over het algemeen namelijk niet voor dat je het water goed kan opnemen. Zonder zout plas je het overgrote deel gewoon weer uit. De hele dag alleen maar water drinken op je werk voor de vochthuishouding heeft dus weinig zin.
Verder spelen natrium en chloride in zout een belangrijke rol bij de gezondheid van spieren en pezen, productie van maagzuur, de doorlaatbaarheid van celmembramen, het functioneren van de zenuwen en last but not least de regulering van de zuur/base balans in het lichaam. Zout speelt dus een erg belangrijke rol in je lichaam!
Waarom heeft zout dan zo’n slechte naam?
Onderzoekscijfers laten zien dat de zoutconsumptie van de gemiddelde Nederlander tussen de 7 en de 10 gram per dag ligt. En dit terwijl de gemiddelde zoutbehoefte van het lichaam tussen de 2,5 en 4,0 gram per dag ligt. We krijgen dus zo ongeveer de dubbele zouthoeveelheid binnen, vaak uit geraffineerd zout, en dat heeft allerlei negatieve consequenties voor het menselijk lichaam. Denk bijvoorbeeld aan de lever die hierdoor onnodig belast wordt. Een overbelasting die weer ten koste kan gaan van enkele andere essentiële functies die de lever uitvoert en het produceren van chemische energie (ATP) in de lichaamscellen.
Daarnaast wordt een te hoge zout inname vaak in verband gebracht met hoge bloeddruk, en daardoor afgeraden bij hoge bloeddruk, hart en nierproblemen.
Nuancering
Maar er zijn ook geluiden die wat meer nuance brengen. Kijkend naar bloeddruk weten we dat de mineralen kalium en natrium zorgen voor het constant houden van de bloeddruk. Een disbalans tussen deze twee veroorzaakt problemen. Het verhogen van de inname van kalium, en dus het eten van meer groenten en fruit, kan dus naast zoutmindering ook zorgen voor een lagere bloeddruk (mits je daar de passende stofwisseling voor hebt). Weet daarnaast dat suiker en stress vaak veel meer invloed hebben op een hoge bloeddruk dan je zoutinname!
Ook is het goed om te weten dat zowel een teveel als een tekort aan zout negatieve effecten heeft. Zowel een te veel als een tekort aan zout leidt in het lichaam namelijk tot een stressreactie. Te weinig natrium in het menselijk lichaam gaat namelijk ten koste van de nierenergie omdat de nieren natrium gaan afscheiden. En de nieren worden door de TCM ook wel gezien als de batterij van je lichaam. Daarnaast gaat bij een te lage zoutinname de hartslag omhoog. Daardoor vermindert de toevoer van zuurstof terwijl de behoefte er aan juist toeneemt. De kans op hartfalen kan dus ook groter worden bij te weinig zout.
Wat zegt metabolic typing en de TCM?
Kijkend vanuit metabolic typing, de leer van de stofwisselingstypen valt er natuurlijk ook iets te zeggen over zout. Het belangrijkste is dat eiwit/vet typen door hun andere stofwisseling meer behoefte hebben aan meer zoute (hartige) voedingsmiddelen. Het probleem voor hen (maar in bepaalde mate ook voor andere stofwisselingstypen) is dat als je zoute voeding overdag teveel laat staan je zoutbehoefte ’s avonds zo groot wordt dat je trek krijgt in zoute nootjes, koekjes of chips. En dat zijn nou net de geraffineerde zouten die het lichaam over het algemeen geen goed doen. Koolhydraattypen hebben over het algemeen meer behoefte aan meer kalium rijke voeding en dus wat minder behoefte aan zoute voeding, dit zorgt er voor dat het genoemde kalium/ natrium pompje optimaal werkt en je de kans op een hoge bloeddruk verlaagt.
Vanuit de TCM (5 elementenvoedingsleer) weten we dat een beetje zout de nieren juist voedt en dat zout stagnaties in energie en zelfs fysieke verhardingen in het lichaam kan oplossen. Daarnaast heeft zout een ontgiftende functie en helpt het de juiste vochtigheidsgraad in het bloed te behouden. Maar een overmaat aan zout kan ook uitdrogen. Een overmaat aan zout, en met name geraffineerd zout, wordt daarom vanuit de TCM afgeraden bij mensen met een tekort aan Yin. Je kunt Yin zien als de koelvloeistof van het menselijk lichaam. Bij een tekort kun je last hebben van verschillende symptomen, waaronder: prikkelbaar zijn, moeilijk kunnen ontspannen, snel vermoeid zijn, sterretjes zien voor de ogen, last hebben van droge huid, haren en nagels, menstruatieproblemen, een bleek gezicht en slaap problemen.
Conclusie
In deze maatschappij wordt er over het algemeen teveel zout genuttigd. Dit komt met name omdat we ons “voeden” met geraffineerde producten uit de supermarkt die allerlei onnodige voedseladditieven bevatten, waar we tafelzout ook onder kunnen scharen. En aangezien zout een makkelijke smaakmaker is wordt hier door fabrikanten in een grote verscheidenheid aan producten dankbaar gebruik van gemaakt. Daarnaast is het duidelijk dat vanuit alle voedingsleren zout een belangrijke rol speelt in ons lichaam en dat dus zowel een overmaat als een tekort aan zout je lichaam kunnen schaden. Zout beperken is gezien de hoeveelheid die we gemiddeld binnen krijgen een goede zet, maar zoutloos leven, daarmee doe je jouw lichaam echt tekort!
Wil je dus jouw zout inname beperken dan kan ik maar 1 echte tip geven: eat real food! Op het moment dat je zelf je eigen potje gaat koken heb je namelijk gelijk de controle over je zout inname maar ook de controle over de inname van suiker en andere voor je lichaam belastende voedingsadditieven. En dat komt je energie dubbel ten goede!
Je kunt dan ook kiezen voor een variant die veel meer mineralen bevat dan tafelzout. Denk dan aan zeezout, himalaya zout, gefermenteerd zout of het (hier in Zuid Afrika) populaire kalahari desert salt. Ook kun je leren om als smaakmaker meer gebruik te maken van (verse) kruiden. Erg gezond en dit komt je spijsvertering alleen maar ten goede!
Interessant? Op 21 en 23 september om 9.30 uur geef ik een GRATIS 2 uur durende ONLINE MASTERCLASS over stofwisseling en TCM. Wil je er bij zijn, stuur dan even een persoonlijk bericht!
Stay healthy,
Groetjes,
Jeroen