Tijdens de geen suiker challenge kreeg ik regelmatig vragen van mensen die meededen. Veel vragen gingen over het broodbeleg en wat een goed alternatief was voor zoet broodbeleg. Het eten van brood lijkt bij veel mensen dus onomstreden in tegenstelling tot het type broodbeleg. Maar is het brood zelf eigenlijk wel zo’n goede keuze? Ik besloot daarom om een aantal blogs te wijten aan het eten van brood. Want is brood eten eigenlijk gezond?
In mijn eerste blog over dit onderwerp heb ik verteld over brood eten in relatie tot je stofwisselingstype en dat of brood goed voor je is in de basis afhangt van jouw stofwisseling: hoe jij genetisch bent geprogrammeerd om voeding om te zetten in energie. Welke macronutriënten heb jij in welke verhoudingen nodig om jezelf duurzaam van energie te voorzien? Eiwit/ vet types en sommige gebalanceerde types doen het minder goed op granen en dus brood. Brood zien als belangrijkste onderdeel van je maaltijd is voor deze types dus geen goed idee. Je krijgt dan bijvoorbeeld snel weer honger en je produceert onvoldoende energie, met het risico op tal van fysieke en mentale klachten als gevolg. Wil je dit eerste blog teruglezen, klik dan hier!
Dampvorming en verlaagde verteringsenergie
We kunnen brood ook bekijken vanuit de 5 elementen voeding (de traditionele Chinese Geneeskunde). Volgens de 5 elementenvoeding werken alle (met name glutenbevattende en witte) meelproducten dampvormend. Vanwege de zware verteerbaarheid sla je afvalstoffen op in je lichaam. Dit maakt je uiteindelijk vatbaarder voor virussen, bacteriën en schimmels en kan leiden tot overgewicht.
Daarnaast wordt brood met name gemaakt van tarwe. Tarwe heeft volgens de 5 elementenvoeding een verfrissende werking op het lichaam en werkt daarnaast damp en slijmvormend. Nadeel van deze twee eigenschappen is dat deze een negatief effect hebben op je Milt energie. Je Milt energie, ook wel Milt Qi genoemd, is verantwoordelijk voor je verteringsenergie. Als deze energie daalt kan dit er toe leiden dat voeding minder goed verteert wat kan leiden tot allerlei verstoringen in het maag darmkanaal. Denk bijvoorbeeld aan klachten als een opgezette buik, misselijkheid, buikkramp, vermoeidheid, een algeheel koude gevoel en overgewicht.
Er zijn een aantal graan of zaadsoorten die als tarwevervanger gebruikt kunnen worden bij het maken van brood en minder verfrissend werken, zoals spelt, boekweit, amarant, rogge en haver die meer een neutraal tot verwarmende thermische werking hebben. Deze zijn dus een beter alternatief. Maar ook zonder tarwe blijft brood vaak dampvormend, pak maar eens een sneetje brood en haal het middelste gedeelte van het brood weg uit het sneetje. Je kunt daar een mooie kleverige bal van kneden en die kleverige eigenschap heeft brood ook in je darmen.
Gluten
Die kleverigheid is een mooi bruggetje naar gluten. Want de gluten zijn verantwoordelijk voor het kleven. Dat maakt ook dat glutenvrije meelsoorten sneller uit elkaar vallen (een ervaring die je bij zelf brood bakken vast wel eens hebt gehad). Die gluten zijn een ander nadeel van tarwe. Tarwe bevat namelijk het hoogste glutengehalte van alle graansoorten: tarwe bestaat namelijk voor ongeveer 80% uit gluten! Deze gluten zijn de plakkerige eiwitten in granen. Gluten ruiken niet alleen lekker (verantwoordelijk voor die lekker vers gebakken brood geur) maar geven ook een ontstekingsreactie in de darmwand en tasten hiermee het darmslijmvlies aan. Dit kan leiden tot een verhoogde darmtoelaatbaarheid waardoor onverteerde voedingsstoffen en bacteriën in de bloedbaan terecht kunnen komen. Af en toe een boterham zal niet zo snel tot problemen leiden, maar aangezien wij Nederlanders brood vaak in overmaat nuttigen kan dit eerder leiden tot klachten zoals: opgezette buik, darmkrampen, buikpijn, slechte concentratie en chronische vermoeidheid. In de medische wereld wordt een combinatie van dit type klachten vaak bestempeld met de diagnose: PDS (prikkelbaar darm syndroom). Maar denk ook aan klachten als: depressie (en andere mentale klachten), osteoporose en bloedarmoede. Dit zijn klachten die meer horen bij glutenintoleranties en allergieën zoals: glutenintolerantie, coeliakie en de ziekte van Crohn.
In de voedingsmiddelen industrie worden tarweproducten veelal gebruikt vanwege de grote hoeveelheid gluten, hun kleefbare eigenschappen en de geur die ze bij het bakken produceren. Gluten zijn namelijk ook verantwoordelijk voor die heerlijke broodgeur. Soms zie je zelfs op de ingrediëntenlijst dat er extra tarwegluten aan producten zijn toegevoegd, vaak met een extra schepje suiker voor de smaak en om het brood mooi te laten bruinen. Denk dan aan witte bolletjes, krentenbollen en witbrood.
Tarwe is daarnaast een graan waar ontzettend mee gerommeld is. De tarwe die bij ons op de velden staat is vaak sterk genetisch gemodificeerd. Dat betekent dat de genetische eigenschappen van tarwe zijn aangepast waardoor ze bijvoorbeeld sneller groeien, of resistent zijn tegen bepaalde insecten of schimmels. Ik weet hier toevallig een boer in de buurt die op zijn velden graan kweekt, gerst en rogge. Het valt mij dan altijd op hoe hoog de roggeplantjes worden, tot wel 2 meter hoog. Deze boer plant zijn rogge altijd op het veld dicht bij de bosrand en enigszins beschut. Op deze manier heeft de wind geen vat op de rogge. Want een grote storm kan de oogst bij zo’n hoge plant behoorlijk verpesten. De plantjes gaan dan namelijk plat liggen en zijn een makkelijke prooi voor dieren, insecten en schimmels. Als jij je velden niet bij een bosrand hebt liggen dan kan een genetisch gemodificeerde soort uitkomst bieden. Nadeel van deze genetische manipulatie in bijvoorbeeld tarwe is dat de gluten daardoor nog een stuk agressiever zijn geworden.
Ok, liever geen tarwe dan, maar wat dan wel? Het goede nieuws is dat er ook granen zijn die minder of geen gluten bevatten. De glutenbevattende granen zijn: tarwe, spelt, rogge, gerst en kamut. Spelt en kamut bevatten wel al veel minder gluten dan tarwe. Niet glutenbevattende granen waar meel van gemaakt wordt voor brood zijn o.a.: glutenvrije haver, boekweit, mais, rijst en teff. Daarnaast zijn er ook peulvruchten en noten waarvan meel gemaakt wordt om brood, pizzabodems of gebak van te kunnen maken. Denk dan bijvoorbeeld aan: kikkererwtenmeel, amandelmeel en kokosmeel. Welke meelsoort voor jou het meest geschikt is verschilt weer per stofwisselingstype. De verhoudingen vetten, eiwitten en koolhydraten van deze meelsoorten lopen namelijk nogal uiteen.
Orthomoleculair inzoomen
Ok, tot dusver nog niet heel veel redenen om brood aan te bevelen, eerder redenen om broodgebruik en met name broden van glutenbevattende granen wat verder te beperken. Maar we kunnen nog een tandje verder, mocht je het aankunnen :) . Ik wil nog een aantal eigenschappen van granen bespreken die je kan meenemen in jouw toekomstige graan en broodkeuzes. De onderwerpen: vezels, fytinezuur, lectinen, zetmeel en de GI index (invloed op bloedsuikerspiegel), gist laat ik in mijn volgende blog aan bod komen. Want het zijn vaak veel gebruikte termen, maar wat betekenen ze eigenlijk?
En een extra lichtpuntje: want ik zal ook een handige tool presenteren die jou kan helpen bij bewuste brood en graan keuzes. In deze tool verwerk ik alle informatie die ik in mijn blogs gedeeld heb en alles wat er volgende keer volgt. Wil je weten hoe deze tool er uit ziet? Mis dan vooral mijn volgende blog niet!
In the meantime: Stay healthy!
Groetjes,
Jeroen